Chương thứ ba: Chọn dùng đồ uống rượu.

Tiết thứ nhất: Đồ uống rượu các triều đại.

Có rượu rồi, mới có đồ uống rượu. Theo phát triển của rượu và không ngừng nâng cao của sức sản xuất xã hội, dụng cụ uống rượu cũng đang không ngừng phát triển thay đổi, còn sản xuất các loại đồ uống rượu chủng loại đa dạng, choáng lộn cực đẹp. Nó đang đánh dấu văn hóa tửu và trình độ công nghệ của Trung Quốc, đang đọng lại trí tuệ của nhân dân lao động, cũng biểu hiện sức sáng tạo phi phàm của họ. Tóm lại, chủng loại đồ uống rượu Trung Quốc nhiều, tạo dáng nhiều, trang sức đẹp đều ở đầu thế giới.

Theo tư liệu tham khảo của đồ uống rượu có thể chia làm:

Đồ đựng uống rượu vật liệu thiên nhiên (gổ, chế phẩm tre, sừng thú vật, ốc biển v.v….), đồ đựng uống rượu gốm chế tạo, đồ đựng uống rượu đồng đen chế tạo, đồ đựng uống rượu chất liệu sơn chế tạo, đồ đựng uống rượu sứ chế tạo, đồ làm bằng ngọc, chế phẩm thủy tinh, đồ đựng uống rượu bằng vàng bạc, đồ đựng uống rượu thiếc chế tạo, đồ đựng uống rượu Cảnh Thái Lam, đồ đựng uống rượu thủy tinh, hộp nhôm chế tạo, đồ đựng uống rượu Inox, bao đựng túi đựng nhựa mềm, đồ đựng đóng hộp giấy.

Theo chủng loại của đồ đựng uống rượu chia ra:

1-Đồ uống rượu thịnh hành: xưa có zun, cô (bình đựng rượu đời xưa), di, khánh, lọ, chén (chén rượu 3 chân bằng đồng thời cổ), bình đựng rượu đời xưa, hột (bình ngâm rượu), ấm v.v…. Hiện tại có hộp, thùng chai v.v….

2-Đồ đựng rượu ấm: chén, hộp, chính là đồ đựng rượu thịnh hành của cổ đại, đồng thời là đồ đựng ấm rượu. Hiện tại có ấm thiếc, đồ đựng hâm rượu v.v….

3-Đồ đựng uống rượu: cổ đại có cốc rượu 3 chân, sừng , cốc rượu bằng sừng, cốc đựng rượu, bình đựng rượu xưa v.v…. Hiện tại có ly, chén rượu chung v.v….

I/ Dụng cụ đựng rượu của thời đại cổ đại xa xưa.

Mọi người của thời kỳ cổ đại xa xưa ăn sống nuốt tươi, sử dụng lửa làm cho họ kết thúc loại phương thức sinh hoạt nguyên thủy này; nổi lên của nông nghiệp làm cho mọi người không chỉ có lương thực dựa vào để sinh tồn, còn có thể bất cứ lúc nào dùng ngũ cốc làm nguyên liệu ủ nấu rượu; xuất hiện của dụng cụ bằng gốm lại làm cho mọi người bắt đầu có đồ dùng nhà bếp. Từ chổ bắt đầu đồ dùng nhà bếp, lại phân hóa ra đồ đựng uống rượu chuyên môn. Rốt cuộc đồ đựng uống rượu chuyên dùng sớm nhất khởi nguồn ở thời gian nào? Vẫn còn rất khó bàn luận ngã ngũ. Vì ở cổ đại, một đồ đựng đa dụng là rất phổ biến. Rượu của thời kỳ cổ đại xa xưa là rượu đục chưa qua lọc (loại rượu đục này hiện vẫn rất lưu hành phổ biến, hiện lên tình trạng dạng bột loãng và phân nữa thức ăn lỏng. Loại rượu này không thích hợp với để uống, mà là dùng để ăn, trước kia đồ đựng rượu ăn được cần phải là bộ đồ ăn thông thường, như chén, bát, v.v….đồ đựng miệng to. Nguyên liệu chế tạo đồ đựng uống rượu của thời cổ đại xa xưa chủ yếu là chế phẩm đồ gốm, đồ bằng sừng, gỗ tre v.v….

Từ lâu thời kỳ văn hóa đồ đá mới ở hơn 6000 năm trước công nguyên, đã xuất hiện chế phẩm gốm như đồ đựng uống rượu của hậu thế. Ở DaWenKou gần Thái An Sơn Đông, một ngôi mộ đào ra được số lượng lớn dụng cụ nấu rượu và dụng cụ uống rượu, trong đó có ly rượu hình chén trà nhỏ có mang theo tai tròn tinh vi và khéo léo và ly rượu chân cao có vòm.

Ở thời kỳ cuối thời đại đồ đá mới, lấy thời kỳ văn hóa Long Sơn làm đại diện, loại đồ đựng uống rượu tăng lên, công dụng rõ ràng, số đồ đựng uống rượu này có hộp, hủ, vại, chén, ly v.v….

II/Đồ đựng uống rượu đồng đen của Thương Chu.

Ở triều đại nhà Thương, do nâng cao sức sản xuất, phát triển của nghề nghiệp nấu rượu, trưởng thành của kỹ thuật chế tạo dụng cụ đồng đen, đồ đựng uống rượu của Trung Quốc đạt đến phồn vinh trước kia chưa từng có. Trong nghề nghiệp của thời đó còn xuất hiện “Trường Thược Thị” và “Vĩ Thược Thị” loại chuyên môn này lấy chế tạo đồ đựng uống rượu làm thị tộc mưu sinh. Tập tục uống rượu triều đại nhà Chu tuy rằng không như triều đại nhà Thương, nhưng đồ uống rượu trên cơ bản là theo phong cách của Thương đại, cũng có “người khắc chữ” chuyên môn chế tạo đồ uống rượu.

Dụng cụ đồng đen nổi lên ở nhà Hạ, hiện đã phát hiện đồ uống rượu chế tạo bằng đồng sớm nhất là cốc rượu 3 chân của thời kỳ văn hóa đầu Hạ Nhị Lý, về sau ở Thương Chu đạt đến đang thịnh, Xuân Thu không sa sút. Trên cơ bản công dụng đồ đựng uống rượu Thương Chu là không thay đổi. Theo “Ân Chu Thanh Đồng Khí Thông Luận” ghi chép: dụng cụ đồng đen của Thương Chu tổng cộng chia làm dụng cụ ăn, đồ đựng uống rượu, đồ đựng nước và nhạc khí 4 bộ phận lớn, gồm 50 loại, trong đó đồ đựng uống rượu chiếm 24 loại. Theo công dụng chia ra làm dụng cụ đựng nấu rượu, dụng cụ uống rượu, dụng cụ cất giữ rượu.

Dụng cụ đựng rượu là một loại đồ đựng rượu chuẩn bị uống, loại hình của nó rất nhiều, chủ yếu bao gồm: bình, cốc, khu, chén rượu, đồ đựng, gương, hộc, cốc, vò lọ, di. Mỗi loại đồ uống rượu lại có rất nhiều kiểu dáng, có loại phổ thông, cũng có tạo hình động vật. Lấy zun làm ví dụ có tượng zun, tê zun, ngưu zun, dương zun, hổ zun v.v…

Chủng loại dụng cụ uống rượu chủ yếu có: cô, cốc, sừng, tước, ly, thuyền. Người thân phận khác nhau sử dụng dụng cụ uống rượu không giống nhau. Như “Ký- Dụng cụ lễ” quy định rõ ràng: “Miếu chi tế, tôn giả cử chí, ti giả cử giác”.

Như: dụng cụ đựng ấm rượu, trước khi uống dùng để đem rượu nung nóng, kết hợp làm môi, tiện cho việc lấy rượu. Dụng cụ đựng ấm rượu có lúc được gọi là bình rượu, Hán đại lưu hành phổ biến.

Lại như: gương đồng trong mộ thứ hai Tằng Hậu Tùy Châu Hồ Bắc, có thể để rượu cất giữ lạnh, trước kia lại gọi là gương lạnh.

III/ Dụng cụ đựng rượu chế tạo sơn của Hán đại.

Sau nhà Thương nhà Chu, dụng cụ đựng rượu đồng đen dần dần tàn lụi, tiến vào thời kỳ Xuân thu chiến quốc, đồ sắt xuất hiện, đồng đen ngày càng bị thế chổ. Và đến ranh giới của Tần Hán, phương nam Trung Quốc bắt đầu lưu hành đồ dùng uống rượu chế tạo sơn, đồ sơn trở thành loại hình chủ yếu của thời kỳ lưỡng Hán Ngụy Tấn.

Đồ uống rượu chế tạo sơn, hình thức chế tạo của nó trên cơ bản kế thừa hình thức chế tạo đồ uống rượu đồng đen. Có dụng cụ đựng rượu, dụng cụ uống rượu. Trong dụng cụ uống rượu, chế tạo sơn tai ly là thường gặp. Trong ngôi mộ nhà Tần số 11 Hổ Địa Vân Mộng Thụy tỉnh Hồ Bắc, đào ra 114 kiện ly tai sơn, ở Trường Sa Mã Vương trong gò mộ số 1 cũng đào ra 90 kiện ly đồ vật giống cái tai.

Ở Hán Đại, mọi người uống rượu thông thường là chiếu đất mà ngồi, bình rượu đặt để chính giữa chiếu đất, bên trong đặt để thìa múc rượu, dụng cụ uống rượu cũng để ở trên đất, trước kia hình thể tương đối thấp.

Thời kỳ Ngụy Tấn bắt đầu truyền lan rộng khắp ngồi giường, đồ uống rượu thay đổi đến tương đối là dài và hẹp.

IV/ Đồ uống rượu chế tạo sứ.

Nảy sinh đồ uống rượu chế tạo sứ, bắt đầu ở thời kỳ Ngụy Tấn Nam Bắc triều. Đến Tùy Đường Ngũ Đại, có phát triển tương đối lớn. Đồ uống rượu thời kỳ này, chủng loại đa dạng, coi trọng làm thợ, kiểu dáng mới mẻ lạ lùng. Đồ đựng sứ và đồ đựng gốm so sánh lẫn nhau, cho dù là đồ nấu rượu hay là đựng rượu hoặc dụng cụ uống rượu, tính năng của đồ dùng sứ đều vượt qua dụng cụ gốm. Hình thể ly rượu của Đường Đại so với trước đây cần nhỏ hơn nhiều, trước kia có người cho rằng Đường Đại đã xuất hiện chưng cất rượu. Đường đại đã xuất hiện cái bàn, cũng đã xuất hiện một số đồ uống rượu thích hợp cho sử dụng ở trên bàn, như đổ tử, người triều đại nhà Đường gọi là “đề thi hóc búa”, hình dáng của nó như hủ rượu ngày nay, có mõm, có cán dài, tức là có thể đựng rượu, lại có thể rót rượu vào trong ly rượu. Như thế đã chiếm chổ bình rượu, môi rượu của lúc trước.

Tống Đại là thời kỳ sản xuất gốm sứ lừng lẫy. Con người Tống Đại thích đem rượu vàng sau khi hâm nóng dùng để uống, trước kia phát minh đồ dùng uống rượu đổ tử và đổ bát phối hợp sử dụng, khi sử dụng đem đổ tử có đựng rượu để ở trong đổ bát, rót nước nóng vào trong đổ bát, có thể hâm nóng rượu.

Đồ dùng uống rượu chế tạo sứ Nguyên Đại trên cơ sở của Đường Tống thêm một bước nâng cao, đồ dùng uống rượu phong phú nhiều màu sắc, đã xuất hiện đồ đựng rượu tính đại diện ly chân cao in men trắng xanh, ly chân cao hoa tùng trúc mai v.v…., công nghệ tương đối tinh xảo đẹp đẻ. Đồ đựng rượu chế tạo sứ mãi tiếp tục dùng đến ngày nay.

Đồ dùng uống rượu chế tạo sứ của Minh Đại lấy đồ dùng uống rượu Thanh Hoa, Đấu Thái, Tế Hồng là đặc sắc nhất, bấy giờ ra đời của Cảnh Thái Lam làm cho đồ dùng uống rượu càng là quý giá.

Đồ dùng uống rượu chế tạo sứ Thanh Đại có Hữu Pháp Lang Thể, Tố Tam Thể, Thanh Hoa Linh Lung Sứ và đủ loại đồ sứ bắt chước theo kiểu cổ đặc sắc của Thanh Đại.

V/ Đồ dùng uống rượu đương đại (sau nhà Thanh).

Kỹ thuật nấu rượu và phương thức đời sống hiện đại ảnh hưởng rõ rệt đối với sản xuất đồ dùng uống rượu. Sau khi tiến vảo thế kỷ 20, do phát triển công nghệ nấu rượu nhanh chóng, phương thức tự nấu tự dùng lưu truyền con số ngàn năm bị dần dần đào thải. Hiện tại công xưởng nấu rượu, nhất là phương thức đóng gói của rượu trắng và rượu vàng chủ yếu là: đóng chai, đóng hủ; đối với bia mà nói, có đóng chai, đóng thùng, đóng hộp v.v….. Trước niên đại 70 – 80 thế kỷ 20 mức sống tương đối thấp, khu vực nông thôn và một bộ phận thành thị rộng lớn bán hàng, nếu như là rượu đóng hủ, thông thường phải tự trang bị đồ đựng. Nhưng rượu đóng chai ở trong thời kỳ tương đối ngắn đã có thể phổ cập, trước kia gia đình người dân lấy đồ đựng rượu cất giữ dùng thường ngày, đồ đựng rượu theo đó mà mất đi, dụng cụ uống rượu thì đời đời bền vững. Đương nhiên ở một số khu vực, phương thức tự nấu tự dùng vẫn được giữ lại, nhưng đã không còn là xu hướng chủ yếu của xã hội.

Chủng loại rượu dân gian dùng để uống ở trong mấy mươi năm gần đây đã phát sinh thay đổi tương đối lớn, ở hơn 10 năm trước, rượu trắng rượu cao độ bất luận ở nông thôn hay là thành thị, mãi đều là lượng tiêu hao lớn nhất, rượu vàng ở vùng đông nam rất phổ biến. Ở trước niên đại 80 thế kỷ 20, sản lượng của bia còn rất ít. Nhưng sau niên đại 80, sản lượng của bia phát triển nhảy vọt, vừa nhảy vọt còn trở thành chủng loại rượu sản lượng lớn nhất. Lượng tiêu dùng của rượu nho, cô nhắc, whisky v.v…. thông thường tương đối ít. Đặc điểm tiêu dùng của loại rượu đã quyết định đồ dùng uống rượu của thời kỳ này, có mấy đặc điểm như sau:

Ly rượu loại nhỏ tương đối là phổ cập. Ly rượu loại này chủ yếu dùng uống rượu trắng. Vật liệu chế tạo ly rượu này chủ yếu là kính, đồ sứ, v.v…năm gần đây cũng có dùng vật liệu ngọc, inox, v.v…. chế thành.

Ly rượu loại trung, ly rượu loại này vừa có thể dùng làm ly trà, cũng có thể dùng làm dụng cụ đồ uống rượu, như dùng để uống bia, rượu nho. Chất liệu chủ yếu là lấy kính trong suốt làm chính.

Có công xưởng vì để xúc tiến tiêu thụ rượu, đem đồ đựng rượu thiết kế thành ly rượu, nhận được yêu thích của người tiêu dùng. Rượu sau khi uống hết, còn có thể lấy làm ly. Do nâng cao của mức sống, bia đựng hộp càng lúc càng phổ cập, đây cũng là ví dụ điển hình kết thúc giữa đồ đựng đóng gói và dụng cụ dùng để uống.